
Ooggetuigenverhaal: Arjaan Guiljam
Arjaan Guiljam uit Borssele is twaalf jaar oud als de oorlog uitbreekt. Het moment staat hem nog helder voor de geest: “Op 10 mei lagen we op bed en hoorden we lawaai. Duitse vliegtuigen kwamen laag over, met kruizen op de romp en hakenkruisen op de staart. Toen wisten we: dat zijn Duitsers.” Kort daarop vindt er hevige strijd plaats in de omgeving van Kapelle, waar Franse soldaten dapper vechten tegen de Duitse opmars, maar uiteindelijk krijgsgevangenen worden.
Het eerste jaar na de capitulatie is het relatief rustig in Borssele. Duitse soldaten komen uitrusten van het front en houden oefeningen in het dorp, waarbij ze overal door de tuinen en langs de huizen kruipen. “Met losse flodders; dat knalde net zo hard. Het was oorverdovend,” vertelt Arjaan.
Sabotage bij de Duitsers
Arjaan werkt bij een boer als paardenjongen, maar moet soms ook voor de Duitsers werken. “Het liefst werkte ik voor de Duitsers. Bij de boer moest je prestaties leveren, maar bij de Duitsers was het hoe minder je deed, hoe beter. Dat was sabotage,” zegt Arjaan lachend. Hij doet zijn werk voor de Duitsers expres langzaam, zoals het graven van putjes die hij zo traag mogelijk uitgraaft. Bij het zagen van bomen draaien hij en een vriend de zaag om, zodat deze niet goed door het hout snijdt. “Een Duitser kwam voorbij en zei: ‘der Arbeiten Gut,’ maar wij deden niks.”


Gevaar en bevrijding
Naarmate de geallieerden naderen, wordt het steeds gevaarlijker in Borssele. Arjaan ziet bommen vallen en helpt na een inslag twee vrouwen en twee kinderen uit een ingestort huis te halen, een ervaring die hem diep raakt. De bewoners moeten evacueren, en Arjaan komt terecht op de boerderij van een oom, waar Duitse officierspaarden staan. Zijn liefde voor paarden wordt even vergeten als hij een klap krijgt van een Duitse soldaat wanneer hij één van de dieren aait.
In de nacht van 25 op 26 oktober 1944 beschieten de geallieerden de kustlijn. Arjaan herinnert zich de honderden granaten en de spanning in de schuilkelder. Niet lang daarna trekken de Duitsers zich terug en vernielen ze een kruising in het dorp. Arjaan gaat op zijn fiets kijken en ontdekt dat de bevrijders, de Canadezen, in de verte te zien zijn. Hij racet erheen en krijgt van hen een pakje sigaretten en een stukje chocola. “Toen kon ik laten zien: ik heb de eerste geallieerden ontmoet.”
Arjaan Guiljam
Met de komst van de Canadezen is Borssele bevrijd. Arjaan herinnert zich het moment als de dag van gisteren: “En alles wat Borssels was, christelijk of onchristelijk. We dansten allemaal.”
Bekijk hieronder het verhaal van Arjaan Guiljam, een jongen uit Borssele die zich op unieke wijze wist te verzetten door de Duitsers juist langzaam en slecht werk te leveren. Zijn verhaal is een getuigenis van de veerkracht, vindingrijkheid en de vreugde van de bevrijding, die hij samen met zijn dorpsgenoten vierde.